Wobec obcych

Stosunek Polaków do innych grup czy narodów jest często naznaczony uprzedzeniami, mylnym przekonaniami i stereotypami. Nie tylko one wpływają jednak na nasz sposób postrzegania Żydów po II wojnie światowej, Rosjan po katastrofie w Smoleńsku czy kobiet w czasie sejmowych debat o parytetach. Można to po części wyjaśnić stanem zagrożenia psychologicznego, które wywołują w Polakach tego typu problemy. Bojąc się o utrzymanie swojej pozycji międzynarodowej, lękając się napływu imigrantów, zatroskani o los naszej kultury – często nieświadomie – stajemy się wrogami obcych i staramy się uzasadnić ich dyskryminację. Książka Wobec obcych podsumowuje najnowsze badania dotyczące uprzedzeń do obcych oraz prawdziwych i wyimaginowanych zagrożeń psychologicznych, które leżą u podstaw naszej wrogości.

Odmienność kulturowa oznacza obcość, ta zaś wzbudza czasami fascynację, a często zagrożenie. Zagrożenie takie może być jak najbardziej realistyczne (jak wtedy, kiedy obcy zagrażają naszym interesom) jedynie symboliczne (kiedy obcy zagrażają jedynie naszym wartościom i normom) lub tożsamościowe (kiedy obcy zagrażają naszemu „my” przez sam fakt, że mają swoją własną tożsamość). Przede wszystkim zaś obcy mogą zagrażać naszemu poczuciu sensu i własnej wartości przez to, że widzą oni sens świata gdzie indziej niż my sami, a także – z czym najtrudniej się pogodzić – gdzie indziej lokują swoje wartości i świętości. Wszystkie te (i inne) zagrożenia, ich konsekwencje i zabiegi mające na celu ich redukcję stanowią oś przewodnią tej pracy, która wydaje się ze wszech miar godna polecenia.

Z recenzji prof. dr. hab. Bohdana Wojciszke