Psychoterapia Grupowo-analityczna. Leczenie zaburzeń: afektywnych, lękowych i osobowości

Analityczna psychoterapia grupowa jest powszechnie uznawana za skuteczną metodę leczenia osób cierpiących z powodu zaburzeń psychicznych, zaburzenie rozwoju osobistego oraz problemów interpersonalnych.
Zarówno krótko-, jaki długoterminowa forma tej terapii zyskuje na popularności, gdyż sprawnie integruje myślenie analityczne z nurtem psychologii społecznej, umożliwiając pacjentom pogłębianie samoświadomości oraz rozwój kompetencji społecznych. Niniejsza książka zawiera charakterystyki zarówno krótko-, jak i długoterminowej analitycznej terapii grupowej oraz liczne opisy przypadków klinicznych, świetnie obrazujący zastosowanie teorii omawianych technik. Czytelnik dowie się, czym różnią się rozmaite formy terapii grupowej, jak powinien zachowywać się uczestnik grupy oraz jakie zadania stoją przed prowadzącym grupę.
Terapia grupowo-analityczna umożliwia rozumienie dynamiki różnych grup, w których pacjenci odnajdują sporcie emocjonalne i korzystają z leczenia, ta książka zainteresuje więc nie tylko psychodynamiczne zorientowanych psychoterapeutów, psychiatrów i innych specjalistów z dziedziny zdrowia psychicznego, ale także osoby będące w szkoleniu i pacjentów. Wszyscy oni dzięki tej lekturze zdobędą podstawową wiedzę na temat interwencji grupowej jako metody leczenia.

Steiner Lorentzen – profesor psychiatrii uniwersytetu w Oslo, psychoanalityk i analityk grupowy, jeden z założycieli Instytutu Analizy Grupowej w Norwegii.

Słowo wstępne
Molyn Leszcz
Podręcznikiem Steinara Lorentzena: Psychoterapia grupowo-analityczna - leczenie zaburzeń afektywnych, lekowych i zaburzeń osobowości wnosi istotny wkład do współczesnej praktyki psychoterapeutycznej. Dr. Lorentzen zwraca w swojej książce uwagę na wyzwania z jakimi muszą zmierzać się psychoterapia i analiza grupowa aby odnaleźć się na gruncie psychoterapii udokumentowanej naukowo. Dokonuje przy tym syntezy sztuki i nauki w psychoterapii, co stanowi zadanie jakiego zwykle nie udaje się w pełni zrealizować jako, że trudno jest zasypać przepaść pomiędzy klinicystami a badaczami. Dr. Lorentzen, wybitny klinicysta i wybitny naukowiec, tworząc ten podręcznik korzysta z tego podwójnego doświadczenia.
Analiza grupowa i psychoterapia grupowo-analityczna znajdują szerokie zastosowanie w praktyce klinicznej w Europie. Wykonywana przez doświadczonych praktyków zdaje się oddziaływaniem zarówno skutecznym jak i jest dobrze przyjmowanym przez pacjentów. Kiedy ta metoda powstawała spotkać można było się z pewnym oporem przed zastosowanie do niej badawczej metodologii z obawy przed zepsuciem klinicznej podstawy. Jednakże to niezwykle istotne, że jako dziedzina musimy przezwyciężyć tę niechęć jeśli chcemy pozostać nadal ważnym filarem oddziaływań w obszarze zdrowia psychicznego, w świecie, który domaga się przewidywalności i dowodów.
Książka ta zawiera w sobie syntezę istotnej historycznie pracy Foulkesa na gruncie analizy grupowej i współczesnych dokonań w dziedzinie psychoterapii grupowej z ważnymi rezultatami klinicznych badań. Dr. Lorentzen i jego zespól ujmują ważne składniki psychoterapii grupowej w ramy dziedziny potwierdzonej naukowo.
Dr. Lorentzen, integrując wiedzę kliniczną i naukową, podważa błędne przekonanie, o tym, że naszej dziedzinie brakuje empirycznych dowodów. Czyni to demonstrując swoją pracę nad krótko i długoterminową psychoterapią grupowo-analityczną (SALT-GAP) na podstawie randomizowanej próby porównującej te oba oddziaływania. Jego badanie stanowi porównanie terapii grupowej trwającej 20 sesji i 80 sesji, w leczeniu 148 typowych pacjentów depresyjnych, z zaburzeniami lękowymi oraz łagodnymi do umiarkowanych zaburzeniami osobowości, co stanowi bardzo reprezentatywną próbę kliniczną. Ta prezentacja wybitnie sprzyja użyteczności tego podręcznika. Dziewięciu terapeutów wyszkolono, superwizowano i monitorowano przy pomocy fidelity checks, podręcznik zawiera ocenę fidelity oraz kompetentną aplikację grupowo-analitycznej techniki. Dotyczy grupowej terapii, która korzysta z grupy jako czynnika wywołującego zmianę - analiza prowadzona jest w grupie, przez grupę i dotyczy grupy.
Coraz częściej uznaje się, że praktyka poparta badaniami naukowymi odnosi się do empirycznie potwierdzonych terapii co zakłada korzystanie z klinicznych przewodników (Bernard et al., 2008) i skoncentrowanych na pacjencie, metod zbierania danych potwierdzających w praktyce skuteczność. Podręcznik, zaprojektowany przez Dr. Lorentzena bardzo odpowiada temu podejściu dotyczącemu klinicznych przewodników w praktyce popartej naukowo. Terapeuci chętniej korzystają z takich podręczników niż przyjmują sztywną i wąską perspektywę, że praktyki udokumentowane naukowo, są zastrzeżone tylko do empirycznie wspartych terapii i muszą sprostać bardzo rygorystycznym standardom randomizowanych prób i replikacji. Celem przewodników do klinicznej praktyki albo podręczników takich jak ten jest jest nauczanie i oddziaływanie na praktyków aby zwiększyć prawdopodobieństwo, że osoby korzystające z terapii otrzymają podobny rodzaj oddziaływań z ręki rożnych klinicystów. Celem jest raczej uzupełnienie raczej niż zastąpienie klinicznej oceny. To odróżnia je od podręczników w stylu: „to jest to co terapeuta robi na sesji I a to co sesji II” i odpowiada bardziej idei takich podręczników jak na przykład ten, który David Spiegel i koledzy (Spiegel i (Clessen, 2000) skonstruowali na dla wspierającej ekspresywnej terapii w leczeniu kobiet z nowotworem piersi na podstawie badawczych prób. Taki podręcznik zawiera mniej zaleceń i bardziej skupia się na całości oddziaływania i jest prawdziwie dynamiczny w sensie zastosowania teorii, klinicznych interwencji, opiera się na klinicznych ilustracjach i dowodach z literatury dotyczącej psychoterapii aby przestawić istotną i godną zaufania bazę dla praktyki terapii grupowej. Podręcznik taki jak ten zmniejsza indywidualność zastosowania modelu terapeutycznego zarówno w wykonaniu przykładowego, wybitnego terapeutę, którego pracy nie można powtórzyć jak kogoś kto praktykuje swoje interpretacje na tym polu bez celu aby unaukowić swoją pracę.
Ten podręcznik jest dobrze napisany, zawiera głębokie myślenie i dostarcza wspaniałych ilustracji klinicznych interwencji. Napisany w zgodzie z ważną zasadą wiarygodności w psychoterapii artykułując co w interwencji jest ważne i unikalne, jakie interwencje są istotne ale nie unikalne, jaki interwencje można wykorzystać ale nie są ani istotne ani unikalne a także opisuje interwencje, które mogą zakłócać model grupowo-analityczny (Waltz et al., 1993).
Zarówno terapeuci w szkoleniu i dla bardziej doświadczeni praktycy skorzystają z tego przewodnika aby uchronić się przez niebezpieczeństwem terapeutycznego dryfowania i odejścia od bardziej rygorystycznej aplikacji techniki pod wpływem przeciwprzeniesienia i innych osłabiających czynników.
Przewodnik będzie także bardzo przydatny dla pacjentów. Dostatecznie dobrze dowiedziono, że dostarczenie pacjentowi wiedzy o oddziaływaniu, zwłaszcza gdy to zgadza się z podejściem terapeuty wzmacnia przymierze terapeutyczne, które z kolei poprawia kliniczne rezultaty. Coraz częściej mamy do czynienia z pacjentami, którzy chcą świadomie wybierać terapię i poszukują potrzebnych im w tym celu informacji. Ta książka, łatwa do czytania i dostępna pomoże także im osiągnąć ten cel.
Pomiar wiarygodności (Fidelity) terapeuty pokazał, że prowadzący grupy byli zarówno wspierający jak i kompetentni w prowadzeniu analizy grupowej. Kompetencje terapeutów były porównywalne w obu formach i mieściły się pomiędzy poziomem średnim a wysokim. Nie było tez różnicy jeśli chodzi przymierze terapeutyczne czy spójność grupy. Jak się spodziewano i oczekiwano praca w grupach krótkoterminowych bardziej dotyczyła ograniczonych problemów i większy nacisk kładziono na „tu i teraz” tak jak sugeruje podręcznik. Co interesujące poziom aktywności terapeutów był równy w grupach krótko- i długoterminowych choć różnił się opisanymi powyżej cechami.
Moje doświadczenie superwizora terapii grupowej szkolących się pozwala mi sądzić, że szkolący się są głodni ilustracji interwencji, które w sposób jasny i konkretny pokazują także teorię. Szczególnie użytecznym obszarem będzie dla czytelników przewodnika refleksja na temat tego jak terapeuta ma korzystać ze swego ja i jak istotne jest dla analityka grupowego rozumienie swojego naturalnego wpływu na pacjentów i tego co nawykowo wnosi do swego klinicznego środowiska. Ogromną wartość ma także techniczne rozróżnienie pomiędzy prowadzeniem krótko- i długoterminowych grup i podkreślenie, że krótko-i długoterminowa praca prawdopodobnie znajduje się bardziej na kontinuum rożnego skupienia, niż, że są rożnymi modelami interwencji. Dr. Lorentzena pięknie ilustruje Ważność dbałości o granice w terapii krótkoterminowej i podkreśla, co istotne dla wszystkich praktyków, o zadaniu skupienia uwagi na oporze pacjenta przez dostępem do wewnętrznego świata.
Praktycy, znający amerykańskie podejście do terapii grupowej, na przykład: Teoria i praktyka Psychoterapii grupowej (Yalom and Leszcz, 2005), zobaczą punkty styczne w tym jak analiza grupowa podkreśla interpersonalną naturę aktualnych trudności psychologicznych i ważną rolę grupy w tworzeniu forum dla wglądu, uczenia się i naprawy. Różnice pomiędzy modelami w odniesieniu do pracy w „tu i teraz” , „grupy jako całości” i nakładania się się „tu i teraz” z „ tam i wtedy”polegają raczej na tym co traktuje się jako figurę lub tło niż reprezentują radykalnie odmienne aplikacje.
Przewodnik Dr. Lorentzena zwraca uwagę na bardzo istotną kwestię, jaka prawdopodobnie powinna być w wpisana w programy szkoleniowe dla terapeutów. Widać we wszystkich jego ilustracjach klinicznych, w sposobie w jaki pisze jaką wagą przywiązuje do tego aby terapeuta zachowywał równowagę pomiędzy pewnością a skromnością, rozpoznawaniem ograniczeń w naszej wiedzy i konfrontowaniem „ślepych plamek” a byciem wytrwałym w zachęcaniu do otwierania się i badania, pracy na rożnych poziomach zakłóceń. Znakomicie pokazuje to w rozróżnieniu pomiędzy ukierunkowanym i nieukierunkowanym ułatwianiu rozwoju procesu grupowego - ponownie dowodząc, że synteza sztuki i nauki w psychoterapii jest możliwa.

Spis treści

Słowo wstępne
Podziękowania
Skróty
Wprowadzenie

Część I
Długoterminowa psychoterapia grupowo-analityczna

1. Analiza grupowa – teoria
Definicja analizy grupowej
Cel terapii analitycznej
Spojrzenie na ludzką naturę
Zaburzenia psychiczne
Grupa terapeutyczna i proces terapeutyczny
Czynniki powszechne oraz czynniki specyficzne ...
Osoba terapeuty

2. Metodologia
Informacje ogólne na temat grupy
Zadania terapeuty
Zawarcie kontraktu między pacjentem a terapeutą
Interwencje terapeutyczne
Postawa terapeuty
3. Technika
Przygotowanie pacjenta do pracy w grupie
Wytyczne do stosowania interwencji
Przykłady różnych typów interwencji
Wspieranie–aktywowanie

4. Ilustracje kliniczne
Interpretacja do grupy jako całości
Interpretacja w przypadku pojawienia się podgrupy
Przeniesienie wielorakie
Interwencje terapeuty
Interpretacje na poziomie indywidualnego uczestnika
Brak konfiguracji i umiejscowienia

Część II
Krótkoterminowa psychoterapia grupowo-analityczna

5. Teoria
Wprowadzenie
Definicje
Cele terapii
Natura ludzka
Zaburzenia psychiczne
Grupa terapeutyczna i proces terapeutyczny

6. Metodologia
Ogólne informacje o grupie
Odpowiedzialność terapeuty
Kontrakt między pacjentami a terapeutą
Interakcje i wielowymiarowe informacje zwrotne
Przymierze terapeutyczne, spójność grupy i inne czynniki
Fazy rozwoju grupy
Interwencje terapeuty
Postawa terapeuty

7. Technika
Przygotowanie pacjentów
Interwencje
Kwestie istotne dla krótkoterminowej analitycznej terapii ...
Rola granic i struktury
Wsparcie a wyzwania w terapii

8. Ilustracje kliniczne
Przykłady różnych rodzajów interwencji
Interpretacje indywidualne
Łączenie interpretacji kierowanych do grupy ...

Część III
Badania Kliniczne

9. Kompetencje terapeuty ...
Wprowadzenie
Tworzenie narzędzi
Skale kompetencji terapeuty i przestrzega­nia reguł ...

10. Doświadczenia i wyzwania ...
Uwagi ogólne
Perspektywa organizatora badań
Perspektywa klinicysty

11. Wstępne wyniki badań
Wyniki
Procesy grupowe
Mechanizmy zmiany
Publikacje dokonane w czasie badania

Dodatek
Przegląd ustrukturyzowanych wywiadów ...

Bibliografia