Podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w ortopedii i traumatologii narządu ruchu

CZĘŚĆ I

ZAGADNIENIA OGÓLNE:

1. Historia ortopedii ANowakowski 23

2. Relacje lekarz–choryEtyka ku przypomnieniu ANowakowski 27

3. Diagnostyka w ortopedii 29

Badanie ortopedyczne MRocławski 29

Wywiad (badanie podmiotowe) 29

Badanie przedmiotowe ortopedyczne 30

Szczegółowe badanie kliniczne (odcinkowe) kręgosłupa 31

Szczegółowe badanie kliniczne (odcinkowe) kończyny górnej 37

Szczegółowe badanie kliniczne (odcinkowe) kończyny dolnej 45

Diagnostyka obrazowa WWawrzynek, ASiemianowicz, BKoczy, MMielnik, Ł.Kubaszewski 56

Diagnostyka neurofizjologiczna JHuber 63

Neuromonitoring śródoperacyjny KDzięgiel 68

4. Zasady leczenia w ortopedii KKolarz, MTreder 71

Leczenie nieoperacyjne 71

Redresje 71

Leczenie wyciągowe 72

Opatrunki gipsowe 74

Gorsety 75

Ortezy 75

Leczenie operacyjne 76

Operacje kostne 77

Operacje na stawach 81

Operacje na ścięgnach 83

Amputacje 83

Mikrochirurgiczne techniki w ortopedii 84

5. Zasady postępowania w geriatrii MCeynowa, RPankowski 85

Najczęstsze choroby ogólne osób w wieku podeszłym i ich wpływ na leczenie ortopedyczne 85

Podstawowe problemy ortopedyczne 85

Leczenie chorego w starszym wieku 86

Osteoporoza i złamania osteoporotyczne 86

Charakterystyka kości osteoporotycznej 86

Występowanie osteoporozy 87

Diagnostyka osteoporozy 87

Postępowanie ortopedyczne w złamaniach osteoporotycznych 87

Najczęstsze złamana osteoporotyczne i ich leczenie88

Zmiany zwyrodnieniowe 91

Najczęstsze zmiany zwyrodnieniowe stawów 92

Zmiany zwyrodnieniowe tkanek miękkich 93

6. Zmiany zwyrodnieniowe JDutka, ŁDutka 95

Etiologia zmian zwyrodnieniowych 96

Objawy kliniczne 97

Diagnostyka obrazowa i laboratoryjna 97

Leczenie 98

7. Nowotwory narządu ruchu 103

Nowotwory złośliwe kości MJackowiak 103

Ogólne zasady leczenia 104

Rodzaje nowotworów złośliwych kości i ich leczenie 105

Kostniakomięsak 105

Mięsak Ewinga 107

Chrzęstniakomięsak 108

Włókniakomięsak 108

Niezróżnicowany mięsak pleomorficzny kości 109

Chłoniak kości 109

Mięsaki naczyniowe 109

Przerzuty nowotworów do kości MJackowiak 109

Nowotwory łagodne i zmiany guzopodobne JGągała, TMazurkiewicz 111

Guz olbrzymiokomórkowy 111

Chrzęstniak śródkostny 112

Wyrośla chrzęstno-kostne 113

Guzy włókniste 113

Torbiele kości 114

Torbiel samotna kości114

Torbiel tętniakowata114

Kostniak kostnawy 115

Zastosowanie termoablacji i nawigacji 3D w leczeniu nowotworów łagodnych SWałejko115

8. Zapalenia i zakażenia kości i stawów JRager, WMarczyński 119

Podziały zapaleń i zakażeń 120

Ropne krwiopochodne zapalenia kości120

Ostre ropne krwiopochodne zapalenia kości 120

Przewlekłe ropne krwiopochodne zapalenia kości 124

Inne postacie zapaleń kości 125

Ropne zapalenia stawów 126

Ropne krwiopochodne zapalenie stawów u noworodków i dzieci127

Ropne krwiopochodne zapalenie stawów u dorosłych 129

Zapalenia kaletek129

Zakażenia swoiste 129

Gruźlica kostno-stawowa129

Bruceloza 130

Kiła kości i stawów 131

Zakażenia okołoprotezowe 131

Terapie wspomagające leczenie zakażeń kości, stawów i tkanek miękkich 132

Strategia i taktyka postępowania w zakażeniach miejsca operowanego

z wszczepionym implantem 132

Leczenie zakażeń po zespoleniach złamań i osteotomiach133

Leczenie zakażeń endoprotez stawów 134

9. Choroby nerwowo-mięśniowe JCzubak, SPietrzak 139

Mózgowe porażenie dziecięce 139

Przepuklina oponowo-rdzeniowa 143

Rdzeniowy zanik mięśni 146

Dystrofie mięśniowe147

Dystrofia mięśniowa Duchenne’a (choroba Duchenne’a) 147

Dystrofia mięśniowa Beckera (choroba Beckera)147

Dziedziczne neuropatie ruchowo-czuciowe 148

10. Uszkodzenia nerwów obwodowych JSkowroński 151

Uwagi anatomiczne i patofizjologiczne 151

Uraz nerwu i jego regeneracja 154

Klasyfikacje uszkodzeń urazowych nerwów 155

Ocena kliniczna uszkodzeń nerwów obwodowych156

Ocena zaburzeń i ubytków czucia 156

Ocena zaburzeń wegetatywnych 158

Ocena motoryki 158

Badania elektroneurograficzne 158

Leczenie uszkodzeń nerwu 160

Leczenie operacyjne uszkodzeń nerwów obwodowych 160

Sposoby rekonstrukcji pni nerwowych 161

Naprawa „koniec do końca”161

Szew epineuralny 162

Szew fascikularny 162

Zespolenie koniec do boku162

Przeszczepy nerwowe163

Neurotyzacja nerwowo-mięśniowa 163

Transfery nerwowe 163

Obrazy kliniczne uszkodzeń poszczególnych nerwów 165

Splot ramienny 165

Nerw pachowy165

Nerw nadłopatkowy 166

Nerw mięśniowo-skórny 166

Nerw promieniowy 166

Nerw łokciowy 167

Nerw pośrodkowy 168

Splot lędźwiowo-krzyżowy 168

Nerw udowy169

Nerw kulszowy 169

Nerw strzałkowy 169

Nerw piszczelowy169

11. Reumoortopedia PMałdyk 171

Diagnostyka 171

Leczenie operacyjne 174

Leczenie nieoperacyjne 177

12. Jałowe martwice kości i osteochondrozy MSynder 181

Jałowa martwica głowy kości udowej – choroba Legg-Calve-Perthesa 182

Martwica guzowatości kości piszczelowej, choroba Osgood-Schlattera 187

Jałowa martwica głowy II kości śródstopia 188

Jałowa martwica guza piętowego 189

Jałowa martwica kości łódkowatej stopy 189

Martwica kości księżycowatej, choroba Kienböcka 190

Oddzielająca martwica kostno-chrzęstna, choroba Königa 190

Chrzęstniakowatość stawów 191

13. Choroby metaboliczne i endokrynologiczne GSzczęsny 193

Osteoporoza 194

Osteoporoza pomenopauzalna (typu I-go) 196

Osteoporoza starcza 196

Osteoporoza wtórna – polekowa lub w nadczynności przytarczyc (typu II-go) 197

Osteoporoza z unieruchomienia (lub nieużywania – disuseosteoporosis) 197

Diagnostyka osteoporozy 197

Leczenie osteoporozy 198

Zasady operacyjnego leczenia złamań osteoporotycznych 199

Osteomalacja i krzywica 204

Metabolizm witaminy D 205

Środowiskowe i żywieniowe aspekty prewencji i leczenia krzywicy i osteomalacji 205

Krzywica witamino-D-oporna (rodzinna hipofosfatemia) 206

Operacyjne leczenie deformacji spowodowanych krzywicą207

Przytarczyczkowa dystrofia kości 207

Choroba Pageta kości 208

Zmiany metaboliczne tkanki kostnej w wyniku zaburzeń funkcji tarczycy 208

14. Choroby genetyczne, spichrzeniowe i dysplazje szkieletowe MSynder, GSzczęsny 211

Zespół Downa (trisomia 21) 212

Zespół Marfana212

Zespół Ehlersa–Danlosa 212

Osteogenesis imperfecta 212

Choroby spichrzeniowe214

Choroby spichrzeniowe – definicja i podział 214

Mukopolisacharydozy214

Gangliozydozy215

Lipidozy 215

Glikogenozy 215

Dysplazje szkieletowe 215

Dysplazja włóknista 215

Achondroplazja (karłowatość krótkokończynowa) 216

Chrzęstniakowatość śródkostna, mnoga (choroba Olliera) 217

Meloreostoza (melorheostosis, choroba Lerie) 217

Osteopetroza (osteopetrosis, choroba marmurowych kości) 218

15. Krystalopatie LRzepecka-Wejs, TMazurek 219

Dna moczanowa 220

Artropatia pirofosforanowa 224

Artropatia hydroksyapatytowa 227

16. Zaopatrzenie ortopedyczne, protezowanie i amputacje kończyn ANowakowski, LRohde 231

Rola protetyki i ortotyki/zaopatrzenia ortopedycznego (PROT/ORT/ZO) w ortopedii i chirurgii 231

Amputacje kończyn dolnych233

Selektywne poziomy amputacji kończyny dolnej (KD) 234

Protezy kończyn dolnych 236

Wybrane uwagi dotyczące anatomii i fizjologii mięśni, ruchu i stabilności kończyn dolnych239

Amputacje kończyny górnej 239

Selektywne poziomy amputacji kończyny górnej 241

Protezy kończyn górnych 243

Ortezy (ortotyka) 247

17. Biomateriały RPankowski, JDutka 253

Definicja biomateriałów 253

Interakcja biomateriałów z tkankami gospodarza 254

Stabilność mechaniczna i biologiczna biomateriałów 254

Rodzaje biomateriałów 254

Zastosowanie biomateriałów w ortopedii 256

18. Bioaktywne preparaty stosowane w ortopedii S.ŁDragan 263

Najczęściej stosowane preparaty biostymulujące 263

Kwas hialuronowy 263

Osocze bogatopłytkowe 265

Mezenchymalne komórki macierzyste 269

19. Mikrochirurgia w ortopedii FDąbrowski, TMazurek 275

Powiększenie pola operacyjnego 276

Narzędzia mikrochirurgiczne 276

Szkolenie mikrochirurgiczne 276

Replantacja, rewaskularyzacja, transplantacja 277

Pokrywanie ubytków tkanek miękkich 279

20. Anestezjologia w ortopedii dziecięcej IOżóg-Zabolska283

Kwalifikacja do operacji284

Premedykacja 285

Badania dodatkowe przed znieczuleniem 285

Zabezpieczenie preparatów krwiopochodnych 286

Głodzenie przed zabiegiem planowym/przyspieszonym w znieczuleniu ogólnym 286

Płynoterapia okołooperacyjna 286

Zgoda na znieczulenie286

Rodzaje znieczulenia u dzieci 287

Znieczulenia w wybranych jednostkach chorobowych287

Dawkowanie leków przeciwbólowych u dzieci289

21. Anestezjologia w ortopedii dorosłych i leczenie bólu ARemesz, DKlicki 291

Metody znieczulenia 291

Znieczulenie ogólne 291

Znieczulenie regionalne 291

Blokady centralne 292

Blokady obwodowe 292

Znieczulenia nasiękowe i powierzchniowe 292

Przygotowanie chorego do operacji 293

Specyfika znieczulenia chorego do operacji w trybie nagłym 294

Leczenie bólu 294

22. Patologia i biologia złamań i urazów stawów TNiedźwiedzki, ŁNiedźwiedzki 297

Anatomia stawu u dorosłych i dzieci 297

Rodzaje stawów 297

Budowa stawu 297

Różnice anatomiczne układu kostno-stawowego u dzieci 298

Biomechanika stawu 298

Urazy stawów u dzieci 301

Urazy stawów u dorosłych 301

Skręcenia 301

Podwichnięcie i zwichnięcia stawów301

Złamania stawowe 301

Diagnostyka urazów stawów303

Zasady leczenia złamań stawowych 303

23. Powikłania w leczeniu złamań kości ŁSieczka, DKotrych, ABohatyrewicz 305

Powikłania wczesne 305

Złamania otwarte 305

Uszkodzenie naczyń, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych 306

Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych306

Krwawienie do jamy stawu 306

Powikłania późne307

Jałowa martwica 307

Zrost opóźniony 308

Nieprawidłowy zrost 308

Staw rzekomy309

Zespół Sudecka (algodystrofia) 311

Skostnienia heterotopowe (pozaszkieletowe) 311

Zakażenie rany i zespoleń ortopedycznych311

Zaniki mięśni, przykurcze, odleżyny312

24. Złamania zmęczeniowe i patologiczne JSkowroński 315

Złamania zmęczeniowe315

Złamania patologiczne 317

25. Postępowanie w urazach ostrych TNiedźwiedzki, ŁNiedźwiedzki321

Urazy miednicy323

Urazy kręgosłupa324

Urazy kończyn 325

Złamania otwarte 326

26. Specyfika urazów układu kostno-stawowego u dzieci ŁMatuszewski, TMazurek329

Budowa kości u dziecka329

Badanie ortopedyczne dziecka i problemy diagnostyczne 330

Specyfika uszkodzeń układu kostnego u dzieci 331

Klasyfikacja Saltera-Harrisa 331

Złamania niekompletne 331

Złamania awulsyjne 332

Złamania elastyczne 332

Leczenie urazów kostno-stawowych w wieku rozwojowym 332

Charakterystyka najczęstszych postaci uszkodzeń narządu ruchu u dzieci 333

Złamanie obojczyka333

„Łokieć piastunki lub opiekunki”333

Złamanie bliższego końca kości ramiennej 333

Złamanie trzonu kości ramiennej 334

Złamanie nadkłykciowe kości ramiennej 334

Złamania bocznej części kłykcia kości ramiennej 335

Złamania nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej 336

Złamania bliższego odcinka kości promieniowej 336

Złamania szyjki kości udowej 337

Złamania nasady dalszej kości piszczelowej typu Tillaux 337

Złamania kości przedramienia 338

Złamanie trzonów kości długich 338

27. Złamania postrzałowe WMarczyński 341

Balistyka złamania postrzałowego 341

Biologia złamania postrzałowego 341

Zapobieganie zapaleniu złamań postrzałowych 345

Zapobieganie zaburzeniom zrostu w złamaniach postrzałowych 346

28. Specyfika urazów sportowych TPiontek, PLubiatowski, PBąkowski, KCiemniewska-Gorzela, APyda,

JStefaniak, JWałecka 349

Uszkodzenia sportowe kończyn górnych 350

Uszkodzenie górnego obrąbka stawu ramiennego 351

Tylna niestabilność barku 352

Uszkodzenia ścięgna mięśnia piersiowego większego 353

Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej 354

Uszkodzenie więzadła pobocznego łokciowego stawu śródręczno-palcowego kciuka 356

Urazy sportowe biodra i pachwiny 357

Uszkodzenie chrzęstno-kostne 358

Uszkodzenie obrąbka stawowego 359

Konflikt udowo-panewkowy 361

Pachwina 362

Typowe uszkodzenie przywodzicieli i/lub mięśnia prostego brzucha 362

Ostre uszkodzenia mięśnia prostego brzucha i przywodzicieli 363

Choroba zwyrodnieniowa spojenia łonowego 363

Przepukliny 363

Biodro trzaskające 364

Zespół bólowy krętarza większego 364

Urazy sportowe stawu kolanowego 364

Specyfika uszkodzeń stawu kolanowego u sportowców 365

Leczenie uszkodzeń łąkotek stawu kolanowego u sportowców 366

Entezopatie w okolicach stawu kolanowego 369

Urazy stawu skokowego i ścięgna Achillesa 369

Uszkodzenia stawu skokowego 369

Uszkodzenia ścięgna Achillesa 372

Urazy mięśni 374

Część II

ORTOPEDIA I TRAUMATOLOGIA REGIONALNA

1. Elementy biomechaniki kręgosłupa i miednicy 379

Biomechanika kręgosłupa ANowakowski379

Naprężenia styczne 380

Segment ruchowy kręgosłupa 381

Składowe sił obserwowane w obrębie całego kręgosłupa 381

Biomechanika skoliozy 382

Biomechanika korekcji skoliozy przy użyciu instrumentarium wielosegmentowego 382

Uwagi kliniczne w biomechanice miednicy MDąbrowski 384

2. Kręgosłup, miednica, klatka piersiowa387

Badanie kliniczne i obrazowe kręgosłupa ANowakowski 387

Deformacje kręgosłupa ANowakowski 389

Skolioza 389

Skolioza młodzieńcza 392

Skolioza wczesnodziecięca 400

Skolioza dziecięca 403

Idiopatyczna skolioza dorosłych 406

Chirurgiczny dostęp przedni w skoliozach PMichalski 406

Implikacje kliniczne kompensacji kręgosłupa w skoliozach idiopatycznych ANowakowski 409

Skoliozy wrodzone ANowakowski 413

Skoliozy porażenne ANowakowski, PMichalski 414

Kifoza ANowakowski 426

Kręgoszczelina ANowakowski 428

Kręgozmyk ANowakowski 430

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i zespoły bólowe ANowakowski 432

Zmiany zwyrodnieniowe ANowakowski, PMichalski, ŁKubaszewski 437

Spondyloza 438

Spondyloartroza 438

Skolioza zwyrodnieniowa u dorosłych 438

Spondylolisteza zwyrodnieniowa w części lędźwiowej kręgosłupa 438

Choroba Baastrupa 438

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego 439

Izolowany ból szyi 439

Radikulopatia szyjna439

Spondyloza szyjna z mielopatią 440

Deformacje kręgosłupa szyjnego 440

Kręcz szyi 440

Przewlekły ból krzyża i zwyrodnienie krążka międzykręgowego w części lędźwiowej kręgosłupa 441

Przepuklina krążka międzykręgowego w części lędźwiowej kręgosłupa 442

Niestabilność segmentowa w części lędźwiowej kręgosłupa i zmiany zwyrodnieniowo-zapalne

stawów międzykręgowych (ostearthritis) 447

Zespół ogona końskiego 447

Stenoza (ciasnota, zwężenie) kanału kręgowego 447

Różnicowanie bólu kręgosłupa lędźwiowego i bólu biodra 451

Choroba Scheuermanna, kifoza Scheuermanna 452

Uwarunkowania mięśniowo-szkieletowe bólu w części lędźwiowo-krzyżowej452

Kokcydynia (kokcygodynia) 452

Problemy psychoneurotyczne i socjalne chorych z bólem krzyża 452

Profilaktyka bólów kręgosłupa 453

Perspektywy terapii 454

Stany zapalne ANowakowski454

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa454

Reumatoidalne zapalenie stawów kręgosłupa455

Zapalenie krążka międzykręgowego u dzieci455

Zapalenie szpiku kostnego kręgów 456

Pałeczka brucelozy456

Infekcja gruźlicza456

Nabyty zespół upośledzenia odporności AIDS ANowakowski 456

Zaburzenia metaboliczne A Nowakowski 457

Osteoporoza 457

Choroba Pageta 457

Cukrzyca 457

Nowotwory ANowakowski 457

Urazy kręgosłupa MPaściak, ANowakowski, ŁKubaszewski 457

Mechanizm urazów 458

Badanie kliniczne i diagnostyka obrazowa 458

Niestabilność kręgosłupa 458

Urazy kręgosłupa szyjnego 458

Rotacyjne podwichnięcie kręgosłupa szyjnego w stawie szczytowo-obrotowym 459

Urazy kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego 460

Złamania osteoporotyczne 460

Obrażenia kręgosłupa u dzieci461

Złamania w obrębie pierścienia miednicy ACaban 462

Patomechanizm urazu i podział złamań 463

Diagnostyka 464

Badanie kliniczne 464

Badanie radiologiczne 464

Postępowanie w okresie powypadkowym 465

Leczenie ortopedyczne złamań pierścienia miednicy 466

Złamania kości krzyżowej 467

Wady klatki piersiowej MMurawski 468

Klatka piersiowa lejkowata 468

Klatka piersiowa kurza 469

3. Biomechanika obręczy barkowej i kończyny górnej MPiotrowski, AWawruszczak 477

Staw mostkowo-obojczykowy 477

Staw barkowo-obojczykowy 477

Staw ramienny 478

Staw łokciowy 479

Błona międzykostna przedramienia 480

Staw promieniowo-nadgarstkowy 480

Staw śródnadgarstkowy 482

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka 482

4. Bark i ramię 485

Bolesny bark PLubiatowski, LRomanowski 486

Zespół bólu podbarkowego 488

Zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowo-obojczykowego 490

Bark zamrożony 490

Choroba zwyrodnieniowa barku 492

Niestabilność stawu ramiennego PLubiatowski, LRomanowski 493

Urazy BKordasiewicz 496

Złamania obojczyka 497

Złamania łopatki 498

Złamania końca bliższego kości ramiennej 498

Zwichnięcia okolicy barku 504

Złamania trzonu kości ramiennej 508

Złamania końca dalszego kości ramiennej 509

5. Łokieć i przedramię 515

Zespoły przeciążeniowe okolicy stawu łokciowego MBłoński, SPomianowski 515

Zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej (łokieć tenisisty) 515

Zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej (łokieć golfisty) 516

Neuropatie uciskowe nerwów na poziomie stawu łokciowego MBłoński, SPomianowski 517

Przykurcz i zmiany zwyrodnieniowe stawu łokciowego MBłoński, SPomianowski 518

Zaburzenia zrostu kości przedramienia MBłoński, SPomianowski 519

Stawy rzekome przedramienia 519

Zwichnięcie stawu łokciowego i złamania bliższych końców kości przedramienia DMichalik 522

Zwichnięcie stawu łokciowego 522

Złamanie wyrostka dziobiastego kości łokciowej 523

Złamanie głowy kości promieniowej523

Straszliwa triada Hotchkissa 525

Złamanie wyrostka łokciowego 525

Endoprotezoplastyka głowy kości promieniowej i endoprotezoplastyka totalna

stawu łokciowego SPomianowski, MUrban 526

Łokieć piastunki (pronatio dolorosa) MPiotrowski, TMazurek 529

Złamania trzonów obu kości przedramienia MPiotrowski, TMazurek 529

Złamanie Galeazzi.530

Złamanie Monteggia 531

Złamanie Essex-Lopresti 532

Złamanie dalszego końca kości promieniowej 533

Złamanie Collesa 534

Złamanie Smitha 535

Złamanie z podwichnięciem nadgarstka (złamanie Bartona) 535

Złamanie wyrostka rylcowatego kości promieniowej oraz łokciowej536

Złamania wieloodłamowe przezstawowe dalszego końca kości promieniowej 536

Zespolenie śródszpikowe w leczeniu dalszego końca kości promieniowej 537

6. Nadgarstek i ręka 543

Wady wrodzone ręki AŁabuć, TMazurek543

Polidaktylia (palce dodatkowe) 544

Palcozrost (syndaktylia) 545

Kamptodaktylia 546

Zespół przewężeń amniotycznych 546

Wrodzony niedorozwój kości promieniowej 546

Ręka homara (ektrodaktylia, ręka rozdwojona) 547

Przerost (makrodaktylia) 547

Paliczek delta 547

Zespoły uciskowe nerwów MStopa, TMazurek 548

Stany zapalne ręki KPobłocki, TMazurek 549

Ręka reumatoidalna MPiotrowski, TMazurek 550

Zmiany zwyrodnieniowa nadgarstka i ręki, zapalenie pochewek ścięgien, węźlak AŁabuć, TMazurekFDąbrowski551

Zapalenie pochewek ścięgien (palec trzaskający) 553

Węźlak nadgarstka (torbiel galaretowata, ganglion) 553

Niestabilności nadgarstka MBonczar, FDąbrowski 553

Choroba Dupuytrena FDąbrowski 555

Jałowe martwice MPiotrowski, TMazurek 557

Urazy nadgarstka i ręki TMazurek 558

Rany ręki 558

Stłuczenia ręki 559

Skręcenia stawów ręki 559

Zwichnięcia stawów 560

Złamania kości ręki562

Amputacje w obrębie ręki 566

Uszkodzenia ścięgien 566

7. Biomechanika kończyny dolnej KDrewek, MMaiński, MMostowy 569

Chód prawidłowy 569

Staw biodrowy 571

Staw kolanowy 572

Staw skokowy i stopa 577

8. Biodro i udo 583

Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego (RDSB) PMichniowski, MSynder 583

Niestabilność neurogenna stawu biodrowego PMichniowski, MSynder 588

Zapalenie stawu biodrowego PMichniowski, MSynder, MKołban 589

Choroba Legg–Calve–Perthesa PMichniowski, MSynder, ASionek 591

Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej PMichniowski, MSynder 595

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego PMichniowski, MSynder 597

Konflikt udowo-panewkowy PMichniowski, MSynder 599

Wrodzone wady stawu biodrowego PMichniowski, MSynder 602

Biodro szpotawe dziecięce AZiętek 604

Złamania szyjki kości udowej JGągała 606

Złamania okołokrętarzowe kości udowej JGągała 609

Złamania trzonu kości udowej JGągała 610

Złamania nadkłykciowe i przezkłykciowe kości udowej JGągała 612

Zwichnięcia stawu biodrowego JGągała 614

Złamania panewki stawu biodrowego JGągała 617

Złamania okołoprotezowe po aloplastyce stawu biodrowego MTreder 619

Złamania okołoprotezowe stawu kolanowego KKolarz 623

9. Kolano i goleń631

Zaburzenia osi stawu kolanowego – kolano koślawe, szpotawe, choroba Blounta ŁMatuszewski 631

Artoskopia stawu kolanowego WWiduchowski633

Oddzielająca jałowa martwica chrzęstno-kostna – osteochondritis dissecans (OSD) ŁMatuszewski 635

Reumatoidalne zapalenie stawu kolanowego ŁMatuszewski 636

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawu kolanowego (gonartroza) JDutka, ABielecki, JJabłoński 637

Choroby stawu rzepkowo-udowego ŁMatuszewski 644

Choroba Osgood-Schlattera ŁMatuszewski645

Torbiel dołu podkolanowego – cysta Bakera ŁMatuszewski 646

Wady wrodzone stawu kolanowego i goleni u dzieci ŁMatuszewski, MSynder 647

Uszkodzenia więzadeł krzyżowych kolana JJarecki, ŁMatuszewski 650

Uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego ŁMatuszewski, JJarecki 652

Zwichnięcie stawu kolanowego ŁMatuszewski 654

Uszkodzenie ścięgna Achillesa ŁMatuszewski 655

Złamania rzepki ŁMatuszewski 655

Złamania bliższego odcinka kości piszczelowej ŁMatuszewski 656

Złamanie trzonów kości goleni ŁMatuszewski 658

Złamania kostek goleni ŁMatuszewski 660

10. Staw skokowy i stopa ŁKołodziej 669

Anatomia i biomechanika stopy 669

Paluch koślawy 674

Zniekształcenia mniejszych palców stopy (poza paluchem) 676

Palce młoteczkowate 677

Palce młotkowate 677

Palce szponiaste 677

Palce zakręcone 678

Niestabilność drugiego stawu śródstopno-palcowego i palce nakładające się 678

Zniekształcenie zewnętrznego brzegu stopy 680

Metatarsalgia 680

Paluch sztywny, bolesny 682

Stopa wydrążona i szpotawa 684

Stopa płasko-koślawa nabyta u dorosłych oraz niewydolność ścięgna mięśnia

piszczelowego tylnego 686

Wrodzona stopa końsko-szpotawa 688

Stopa reumatoidalna 689

Uszkodzenia więzadeł stawu skokowo-goleniowego i ścięgna Achillesa 696

Skręcenia stawu skokowo-goleniowego 696

Uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego (wysokie skręcenie stawu skokowo-goleniowego) 698

Uszkodzenie więzadła trójgraniastego 699

Ostre rozerwanie ścięgna Achillesa 699

Podstawy diagnostyki i leczenia złamań kości stępu i śródstopia 700

Złamania kości piętowej 700

Złamania kości skokowej 703

Złamania typu pilon kości piszczelowej 705

Klasyfikacja złamań typu pilon 706

Słownik terminów i skrótów używanych w ortopedii i traumatologii ŁMatuszewski, ANowakowski 711