Otrzewna, jej duplikacje i zachyłki w ultrasonografii przezbrzusznej

Obecnie ultrasonografia przezbrzuszna cieszy się uznaniem w diagnostyce wielu chorób cewy pokarmowej, np.: appendicitis, diverticulitis, ileus, morbus Leśniowski-Crohn, colitis ulcerosa itd. Do opanowania przez lekarza pozostaje jednak niemała wiedza na temat narządu jakim jest otrzewna z jej duplikacjami i zachyłkami. W piśmiennictwie fachowym jest to mało popularny dział diagnostyki i rzadko podejmowana problematyka na różnego rodzaju szkoleniach dotyczących szeroko pojętej edukacji ultrasonografii. Dlatego celem tej publikacji jest wypełnienie luki w tym zakresie i skłonienie lekarzy wykonujących na co dzień badania USG jamy brzusznej do poszerzenia swej wiedzy.

SPIS TREŚCI:

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII


1. Anatomia i metodyka badania ultrasonograficznego otrzewnej
i jej duplikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1. Anatomia otrzewnej oraz metodyka badania USG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2. Skrót embriogenezy jamy otrzewnowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.3. Duplikacje otrzewnej formujące więzadła, sieci, krezki i zachyłki . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.3.1. Sieć mniejsza – SM (omentum minor) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3.2. Sieć większa − SW (omentum majus) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.3.3. Więzadło obłe wątroby – WOW (ligamentum teres hepatis) . . . . . . . . . . . . . . 26
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.3.4. Krezka okrężnicy poprzecznej – KOP (mesocolon transversum) . . . . . . . . . . . 29
1.3.5. Krezka jelita cienkiego − KJC (mesenterium) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.3.6. Krezka okrężnicy esowatej (mesocolon sigmoideum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1.3.7. Rodzaje przestrzeni w jamie otrzewnowej (kinds peritoneal spaces) . . . . . . . 36
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39


2. Symptomatologia sonograficzna zmian chorobowych
w otrzewnej i jej duplikacjach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.1. Wodobrzusze (ascites) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.2. Metoda FAST (focused assessment sonography for trauma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Technika badania: pacjent w ułożeniu na plecach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.3. Zbiorniki płynu w jamie otrzewnowej (peritoneal fuid collections) . . . . . . . . . . . . . . 51
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.4. Gaz w jamie otrzewnowej (pneumoperitoneum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.5. Zgrubienie otrzewnej (peritoneal thickening) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2.6. Zmieniona chorobowo sieć większa (greater omentum changes) . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
2.7. Zmiany w sieci mniejszej i torbie sieciowej (lesser omentum and omental bursa
changes) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
2.8. Zmiany w krezce jelita cienkiego (mesenteric changes) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
VI Otrzewna, jej duplikacje i zachyłki w ultrasonografii przezbrzusznej
2.9. Zmiany w krezce okrężnicy poprzecznej (transverse mesocolonic lesions) . . . . . . . 107
2.10. Zmiany w krezce okrężnicy esowatej (sigmoid mesocolonic lesions) . . . . . . . . . . . . 108
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
2.11. Zmiany w więzadle obłym wątroby (hepatic ligament teres lesions) . . . . . . . . . . . . 112
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
2.12. Ogniskowe zmiany w jamie otrzewnowej (focal changes in the peritoneal
cavity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Ciała obce w jamie otrzewnowej (foreign bodies in the peritoneal cavity) . . . . . . . . 141
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148


3. Wybrane zmiany i choroby związane z otrzewną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
3.1. Otłuszczenie trzewne (visceral obesity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
3.2. Stwardniające zapalenie krezki jelita cienkiego (sclerosing mesenteritis − SM) . . . . 160
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
3.3. Zapalenie otrzewnej (peritonitis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
3.4. Samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej (spontaneous bacterial
peritonitis − SBP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
3.5. Gruźlicze zapalenie otrzewnej − GZO (peritoneal tuberculosis) . . . . . . . . . . . . . . . 170
3.6. Zrakowacenie otrzewnej (peritoneal carcinomatosis, peritonitis
carcinomatosa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
3.7. Śluzak rzekomy (pseudomyxoma peritonei) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
3.8. Kokon brzuszny (abdominal cocoon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
3.8. Zawał sieci większej (greater omentum infarction − GOI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Malformacja zwrotu krezki jelita cienkiego (mesentery malrotation) . . . . . . . . . . . 181
3.9. Nerkowy zespół dziadka do orzechów (renal nutcracker syndrome – RNS) . . . . . 183
3.10. Zespół tętnicy krezkowej górnej (superior mesenteric artery
syndrome − SMAS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
3.11. Zespół więzadła łukowatego pośrodkowego (median acuate ligament
syndrome – MALS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
3.12. Nadciśnienie wewnątrzbrzuszne i zespół przedziału brzusznego
(intra-abdominal hypertension and abdominal compartment
syndrome – IAH, ACS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .